Ondernemerschap vanuit een nieuw paradigma

14 Aspecten van nieuwetijds ondernemen

Nieuw ondernemerschap impliceert dat er ‘oud’ ondernemerschap bestaat. En dat klopt. Bij oud ondernemerschap denken we aan bedrijvigheid, vooral gestoeld op Westerse principes. Logge structuren, keihard werken, ego en het hoogste goed: zoveel mogelijk winst behalen. Dat tijdperk is echter verleden tijd en nieuw ondernemen doet haar intrede.

En net als de meeste veranderingen komt ook die van het nieuwe ondernemerschap maar mondjesmaat op gang. De consensus lijkt vooralsnog te liggen op ‘maatschappelijk verantwoord ondernemen’ en ‘duurzaam ondernemen’. Uiteraard zijn zij daar een belangrijk onderdeel van, maar er is meer. Veel meer! Ben je er klaar voor om de wereld van het nieuwe ondernemen te verkennen?

Transitie naar nieuwetijds ondernemerschap

Het is evident te noemen dat we in een periode van grote veranderingen zitten. Veranderingen die worden veroorzaakt door sprongen in ons bewustzijnsniveau. We ontwaken uit oude structuren en denkpatronen. En dat geldt eveneens voor het bedrijfsleven. Deze transitie naar het nieuwe ondernemen zal neerkomen op meer voldoening en werkplezier maar ook een rechtvaardiger, waardevoller en meer dienend bedrijfsleven tot gevolg hebben.

Deze transitie komt nog maar langzaam op gang. Het gros van de ondernemers, directeuren en andere leidinggevenden werkt nog vanuit het oude paradigma. Steeds meer wordt gelukkig het nieuwe paradigma omarmd. Velen van hen vinden het vaak nog lastig om het nieuwe vorm te geven. Toch hoeft dat niet heel ingewikkeld te zijn, mits we durven te vertrouwen op het nieuwe. Verandering van mindset, bewustwording, daar begint het mee. Wanneer je de mindset van het nieuwe ondernemen eigen hebt gemaakt volgen de te nemen acties bijna als vanzelf.

Om je te helpen een goed beeld van het nieuwe ondernemen te krijgen beschrijf ik hieronder de verschillende aspecten ervan. Let op: dit is geen limitatieve lijst. De aspecten heb ik verdeeld in een drietal groepen, te weten:

1. Nieuwe waarden
2. Nieuwe manieren van werken
3. Nieuw leidinggeven/organiseren

De aspecten van het nieuwe ondernemen

1.      Nieuwe waarden

Authentiek zijn

Hoeveel bedrijven laten werkelijk zien wie ze zijn? Dus wat schuilt er achter de vele mooi geformuleerde visies en missies? In reclame-uitingen en websites worden zaken veel mooier voorgedaan dan het is. Concurrentie en winstbejag zijn daar hoofdzakelijk debet aan. “Kijk ons gras eens groener zijn dan dat van de buurman’ is een veel toegepast motto. Vergelijk dit eens met de groothoeklens foto’s op Funda. Typisch geval van mooier en groter voordoen dan de werkelijkheid is.

Wat schiet je er als een bedrijf mee op als je klant erachter komt dat de werkelijkheid anders is voorgespiegeld? Enorme service-afdelingen zijn ingericht om ergernissen en teleurstellingen van klanten te verzachten. Als je het niet mooier maakt dan het is, maar zeker ook niet minder mooi, zou er dan nog zoveel service nodig zijn? Uitgaan van je eigen authentieke kracht is bij uitstek een waarde van nieuw ondernemerschap. Die kracht is het sterkst.

Duurzaamheid

Ongetwijfeld komt het woord milieu hierbij in ons op. Een manier van werken waarbij we voorkomen dat onze aarde en ons ecosysteem wordt uitgeput of schade berokkend. Dit wordt al vrij breed opgepakt, helaas soms nog vanuit commercieel oogpunt.

Continuïteit kunnen we ook onder duurzaamheid scharen. Je bedrijf zo inrichten dat continuïteit gewaarborgd is komt klanten en werknemers altijd ten goede. Korte termijn denken in de vorm van snel veel geld pakken en vervolgens wegwezen draagt weinig bij. Dit levert meer verliezers dan winnaars op.

Eenvoud

In en rondom bedrijven is complexiteit schering en inslag. Waarom is dat? Ten eerste omdat hele volksstammen hier bestaansrecht aan ontlenen. Al die regels, voorschriften en andere bureaucratische rompslomp moet worden bedacht en gecontroleerd. Onze economie gedijt hier grotendeels op. Ten tweede is het de drang naar beheersing, die al die bureaucratie tot gevolg heeft.

Ten derde is eenvoud moeilijker dan complexiteit. Er is de nodige creativiteit voor nodig om alles terug te brengen naar de eenvoud. Wat zou de wereld simpeler en overzichtelijker worden zonder al die complexiteit! We houden met z’n allen bovendien meer tijd over om leuke dingen te doen.

Zoals Cruijff zou zeggen: “Voetballen is simpel. Het moeilijkste wat er echter is, is simpel voetballen.”

Openheid en transparantie

Fraude en schandalen, ze komen steeds vaker aan de oppervlakte. Zeker in het bedrijfsleven. Dit is ook een duidelijk kenmerk van de nieuwe tijd. Wat weggemoffeld is blijft niet langer verborgen. Steeds meer worden openheid en transparantie belangrijke waarden. Niet alleen naar je klant. Ook naar de mensen in je organisatie is er behoefte aan openheid.

Het achterhouden van relevante informatie over je product, dienst of prijs kan niet langer aan de orde zijn. Mensen willen bijvoorbeeld informatie over de samenstelling, productiewijze en effecten van hetgeen ze aanschaffen. Daar hebben ze recht op. Nu blijft dit nog veelal achter sluiers verborgen. En waarom zou een bedrijf iets willen verbergen als er niets te verbergen valt?

Eerlijkheid en rechtvaardigheid

De Joodse Kabbala levert prachtige inzichten over zakendoen. Daarin wordt gesteld dat prijsverschillen niet groter mogen zijn dan 1/6 deel van de reële waarde van een product/dienst. Anders is er sprake van bedrog. Neem bijvoorbeeld de prijsstelling van de monopolisten in de farmacie. Als patenten zijn afgelopen gaan prijzen soms met factor 1.000 onderuit. Bizar! Te lage prijzen geven daarentegen valse waarden.

Als we deze filosofie een beetje meer omarmen krijgen we eerlijkere prijzen. Maar eerlijkheid en rechtvaardigheid gaat natuurlijk niet alleen over prijsstelling. Hoe kan het dat in een zakenwereld waarin alles contractueel wordt dichtgetimmerd de advocatuur overuren draait? Oneerlijkheid en onrechtvaardigheid is big business. Daar willen we van af. Machtsmisbruik, wurgcontracten en gemanipuleer zullen niet meer worden getolereerd.

2.      Nieuwe manieren van werken

Werkelijk iets bijdragen  

De transitie houdt ook in dat we gaan we beseffen dat we niet alleen op de wereld zijn. Eigenbelang wordt steeds meer afgestraft. Het gaat om de synergie tussen jou, je omgeving en de rest van de wereld. Wat wil jij bijdragen aan de wereld? Hoe ga je mensen voorzien in hun behoefte, vanuit jouw kracht? Dit zijn de vragen waar een organisatie in de kern om draait. De antwoorden geven het ultieme doel aan. Doelen in termen als ‘zoveel mogelijk winst maken’ zullen hier ondersteunend aan worden, ten dienste aan het creëren van een grotere impact. Dit zorgt voor zingeving in je bedrijf.

Ook een Kabbala wijsheid: bij zakendoen draait het om het realiseren van:

• De hoogst mogelijke win voor jouw klant
• De hoogst mogelijke win voor jouw bedrijf
• Een zo klein mogelijk verlies voor de rest van de wereld

Het begint met een zo groot mogelijke waarde te leveren voor je klanten. Maar het vervolg in de vorm van een goede prijs en voldoening voor jouw bedrijf én zo weinig mogelijk schade voor andere mensen en het milieu is net zo belangrijk. Vormen van circulaire economie en kringloop zijn mooie voorbeelden van hoe dit laatste al vormgegeven wordt.

Wendbaar werken

‘’Alles wat flexibel en beweeglijk is, zal groeien. Alles wat star en hard is, zal wegkwijnen en sterven”. Lao-Tse

Deze quote van Lao-tse spreekt boekdelen. De voorbeelden van starre organisaties die zijn omgevallen in de afgelopen jaren zijn legio. Alles verandert steeds sneller om ons heen. En om daar goed op in te kunnen spelen is wendbaar werken noodzakelijk.

Design Thinking en Agile zijn voorbeelden van flexibel denken en werken. Voortdurende afstemming op kansen en mogelijkheden en daar op kunnen anticiperen, daar draaien deze methoden om. ‘Stilstand is achteruitgang’ wordt een steeds belangrijker motto als je continuïteit wilt waarborgen.

De vraag is nu: wat zal Lao-Tse bedoeld hebben met groei? Groei van wat? Een grotere omvang, meer omzet? Groei kan verschillend worden uitgelegd, maar kijkt men naar de mans afkomst en waar in Oosterse culturen veelal prioriteit aan wordt gegeven, zal groei zich waarschijnlijk vooral richten op groei van bewustzijn. Je kunt ook denken aan groei in de vorm van meer betekenen voor je klant, een betere service, een hogere kwaliteit.

Aanvaarding, plezier en enthousiasme

De bekende schrijver Eckhart Tolle noemt dit de drie modaliteiten (= onderliggende energiefrequenties) van ontwaakt handelen. Wanneer handelingen die mensen in een organisatie verrichten niet de energie bevatten van één van deze drie modaliteiten zal frustratie en een gebrek aan motivatie en voldoening het gevolg zijn. Laat me dat uitleggen.

Aanvaarding is het gewillig doen wat er nodig is in een bepaalde situatie, al is het zonder plezier. Niet alles wat er gebeuren moet is fun. Het is de kunst om je hier niet tegen te verzetten, anders raak je gefrustreerd. Handel uit overgave.

‘Willen’ als drijfveer komt van het ego. Plezier als drijfveer komt vanuit jezelf. Vreugde dient te stromen in wat je doet. Niet uit wat je doet. Plezier in wat je doet geeft levendigheid. Zo maak je verbinding met de universele creatieve kracht. Werk je zonder plezier én zonder aanvaarding, stop er dan mee!

Bij enthousiasme zit er een diepe vreugde in wat je doet. Het heeft daarnaast een element van een doel in zich. De kunst is om te genieten van de reis naar je doel. Ben je alleen gericht op het doel dan komt het ego om de hoek kijken. Dan draait het om ‘willen hebben’.

Geen verspilling

Als je vanuit een groter perspectief naar bedrijven kijkt zie je dat er enorm veel onnodige en overbodige dingen worden gedaan. Er is een enorme verspilling van tijd en middelen. Een betere effectiviteit en efficiency dragen bij aan het terugdringen hiervan. Terugdringing van complexiteit (zie ‘eenvoud’ hiervoor) zoals minder bureaucratie en overhead is hier een component van.

Wanneer je een te lage prijs voor je aanbod vraagt is er sprake van verspilling van waarde. Naast een gevoel van zinloosheid kost verspilling bedrijven geld. En geld is de smeerolie van een organisatie. Met te weinig geld kun je simpelweg niet die waarde leveren of voldoende impact bieden voor de samenleving. Zonde!

Eenheid en samenwerking

Bedrijven zijn een bundeling van mensen. Het eenheidsgevoel in de vorm van samenwerken met een gezamenlijk gedeeld doel en passie zal een sterk gevoelde van betrokkenheid geven. En dan gaat het om werkelijk samenwerken op basis van gelijkwaardigheid. Ieder heeft een rol, en iedere rol is belangrijk. Zonder op- of neerkijken.

Co-creatie is een mooie vorm van nieuwe samenwerking. Een aantal mensen in een bedrijf die in creatieve sessies nieuwe ideeën vormen werkt heel krachtig. Ook dit schept meer betrokkenheid bij door te voeren vernieuwingen.

3.      Nieuw leidinggeven/ organiseren

Visie

Visie is werkelijk zien. Dit levert inzicht en overzicht op. Inzicht in wat er gebeurt en overzicht in waar het bedrijf naar toe wil. Visie hebben is een belangrijke eigenschap van een leider. Een visionaire leider kan aldus een bedrijfsvisie vormen en uitdragen. En anderen helpen aan visie.

Meer dan ooit is er visie nodig. De tijd van enkel strategische doelen stellen is voorbij. Er zijn visionairs nodig die denken in het belang van de maatschappij als geheel, en daar de specifieke bijdrage van het bedrijf op af kunnen stemmen. Zij snappen dat alles wat het bedrijf doet ondersteunend is aan die bijdrage, het hogere doel.

Reflectie

Leidinggevenden zijn gewend anderen te beoordelen. Dit werkt niet meer. Zij dienen als eerste kritisch hun eigen handelen onder de loep te nemen. Door fouten toe te geven en daarvan te leren stellen zij zich kwetsbaar op. Met deze houding geven zij de aanzet tot een cultuur van zelfbespiegeling binnen de hele organisatie.

Voortdurende reflectie verhoogt het lerend vermogen van een organisatie. Fouten durven maken en daar van leren leveren de grootste groeistappen op. Zowel voor de mensen in een bedrijf, als ook voor het bedrijf als geheel.

Zelfsturing

Wereldwijd zijn er al diverse, soms enorme bedrijven die zelfsturing met groot succes toepassen. Zelfsturende organisaties zijn platte organisaties, waarbij teams zelfstandig opereren zonder managers en aparte overhead-afdelingen. Deze taken vullen ze in onderling overleg in.

In deze vernieuwende bedrijfsopzet verschuiven verantwoordelijkheden van managers naar de teams. Deze grotere verantwoordelijkheid geeft hen de ruimte om zelf beslissingen te nemen en de ruimte om creatief te zijn. Dit leidt tot een groter gevoel van mede-eigenaarschap, wat uiteindelijk meer voldoening en betrokkenheid met zich mee brengt.

Waar volledige zelfsturing nog een brug te ver is kan men starten met het delegeren van verantwoordelijkheden en het geven van meer ruimte aan mensen op de werkvloer.

Dienend leiderschap

Leiders die zichzelf voortdurend op de borst kloppen en met opgeblazen ego’s rondlopen zullen een uitstervend ras worden. De nieuwe leiders zijn vooral bescheiden, Nelson Mandela’s zeg maar. Ze stellen zich op de achtergrond op.

Vanuit de achtergrond kunnen zij werkelijk zien (=visie) wat er gebeurt en wat er nodig is. Hun belangrijkste rol is faciliteren en ondersteunen. Zij dienen de kaders en omgeving te scheppen waarbinnen de mensen zo goed mogelijk hun taken kunnen uitvoeren. Beheersen en controleren is verleden tijd.

En nu?

Zoals ik in het begin al heb aangegeven: een beschrijving van de te nemen stappen om alle aspecten in de praktijk vorm te geven valt buiten het kader van dit artikel. Ik wil je vooral inzichten verschaffen die aanzetten tot bewustwording rondom het nieuwetijds ondernemen.

De te nemen acties volgen als vanzelf wanneer je groeit in bewustzijn, zei ik eerder. Bewustwording vormt dus de basis. Een basis die je die visie en inzichten verschaft om duidelijk te krijgen welke stappen je dient te nemen. Begin dus met bewustzijnsgroei. Door je open te stellen tijdens dit proces zul je die boeken, wijsheden, inspiratie en mensen aantrekken die je verder kunnen helpen. Focus je eerst daarop.

Neem ook niet alles wat ik heb beschreven voor waar aan. Kijk hier kritisch naar. Onderzoek het. Kijk wat er met jou resoneert. Zo kun jij je eigen invulling geven aan het nieuwetijds ondernemen. Een manier van ondernemen die leidt tot een betere wereld. Daar gaat het uiteindelijk om.